Łatwo pomylić

Łatwo pomylić
Zgromadziliśmy tu słowa, które łatwo pomylić, a których mylić nie wypada. Warto zapoznać się z nimi.
 
  • GŁOSKA, ZGŁOSKA
    Głoski to dźwięki mowy, a zgłoski to inaczej sylaby. Oba te słowa to XVIII-wieczne neologizmy, wprowadzone w miejsce terminów łacińskich, przy czym głoską twórca tej nazwy, Jacek Przybylski, nazywał literę i dopiero następni gramatycy odnieśli ów termin do zjawisk mowy, a nie pisma.
  • GRAD, GRAT
    Grad to bryłki lodu spadające z chmur w czasie gradobicia, natomiast graty to inaczej rupiecie.
  • GRAFIK, GRAFIKA
    Grafik i grafika pochodzą od greckiego słowa oznaczającego pisanie. Pierwsze trafiło do polszczyzny prawdopodobnie za pośrednictwem niemieckim, drugie francuskim.
  • GRAPEFRUIT
    Możemy od biedy zapisać grejpfrut (czasem nasza swoboda nieortograficznie posuwa się aż do grejfrut, tak w końcu wymawiamy), ale czujemy, że to dziwnie z tym p, a i tak nie w porządku, bo temu egzotycznemu owocowi winniśmy egzotyczniejszą pisownię.
  • GŻEGŻÓŁKA
    To niemal symboliczne nagromadzenie trudności ortograficznych. Nasza nieznajomość zoologii, sprawiająca, że
  • HART
    Nazwa psa, zapisywana miękkim i bezdźwięcznym ch, nie ma nic wspólnego z żelazną twardością, już niestety nie do usłyszenia w tym słowie. Sam zresztą rzeczownik hart jest coraz rzadziej używany i sporadycznie tylko odnoszony do hartowania, teraz łączy się najczęściej z duchem.
  • HEŁM
    Staropolskie chełm w znaczeniu ‘wzgórze’ już dawno wyszło z użycia, pozostając tylko w nielicznych słowach pochodnych i w nazwach miejscowości, ale wciąż wpływa na wątpliwości ortograficzne – może przez to, że okrągłe nakrycie głowy rycerza przypominać mogło okrągłą wypukłość wzgórza?
  • HOŻY
    Pokusa używania w zapisie tego przymiotnika ch bierze się poniekąd stąd, że w wymowie jest identyczny z mnogim męskoosobowym przymiotnikiem chorzy, od którego jednak
  • HUCPA
    Słowa zapożyczone z języków o innym alfabecie można różnie zapisywać, stąd to niestety coraz częściej potrzebne słowo, oznaczające tupet, arogancję, bezczelność (zwaną zresztą dawniej czelnością) zapisywane raz było przez bardziej swojskie ch, raz przez częstsze w zapożyczeniach samo h.
  • INSTRUKTARZ, INSTRUKTAŻ
    Instruktaż to inaczej instruowanie kogoś, udzielanie mu instrukcji, czyli wskazówek. Instruktarz zaś to zbiór instrukcji, zwłaszcza przepisów skarbowych (słowo już przestarzałe).
  • INSTRUKTAŻ
    Tak właśnie, z ż na końcu, zapisujemy określenie działania, którego celem jest instruowanie instruowanego przez instruującego. Najczęściej taki instruktaż jest
  • JAKBY
    Czy może jednak jak by? Jakbym czy raczej jak bym? Jak bym chciał powiedzieć, że coś jest bardzo podobne do czegoś, że jest prawie czymś, że może coś udawać lub zastępować, że nie jestem pewien, czy to naprawdę to,
  • JAKKOLWIEK
    Jakkolwiek wyrazów z członem –kolwiek jest wiele, nie uważamy go za osobny wyraz, bo
  • JARZYNA
    Z jednej strony blisko jarzynie do jeżyny, od której różni się tylko pisownią, i to niewiele, z drugiej – do bliskiego znaczeniowo warzywa. Jarzyna już nie oznacza, jak niegdyś, jarego zboża, ale pisownia jest podtrzymywana jaroszem, choć ten jest obecnie wypierany przez wegetarianina.
  • JARZYNA, JEŻYNA
    Jarzyna bierze swą nazwę od przymiotnika jary ‛wiosenny’, dlatego etymologicznie znaczy ‛roślina wiosenna’. Jeżyna zaś nazwę bierze od jeża, którego przypomina kolcami, Nic wspólnego nie ma z nimi imię Jerzy, które tylko dla żartów bywa zestawiane z czasownikiem jeżyć się (np. Jerzy się jeży).
  • JASNOWIDZĄCY
    O jasnowidzu mówimy tak dlatego, że
  • JERZYK, JEŻYK
    Jerzyk to ptak podobny do jaskółki, jeżyk to mały jeż.
  • JUWENALIA, JUWENILIA
    Juwenalia to dziś doroczne zabawy studenckie, juwenilia to młodzieńcze dzieła twórcy, np. juwenilia Mickiewicza. Słowa te mają wspólne źródło w łacinie, są więc pokrewne.
  • KAMPANIA, KOMPANIA
    Kampania to działania wojenne, kompania to grupa żołnierzy obejmująca
  • KARABELA, PARABELKA
    Karabela nie jest rodzajem karabinu i w ogóle nie służy do strzelania, inaczej niż
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego