Łatwo pomylić
Zgromadziliśmy tu słowa, które łatwo pomylić, a których mylić nie wypada. Warto zapoznać się z nimi.
Łatwo pomylić
-
MAMINSYNEKCzyli ktoś rozpieszczony, może dlatego, że był ulubionym synem mamy, czyli, jak dawniej mówiono, synem maminym, którego można było jeszcze dawniej określać skróconym przymiotnikiem mamin.
- MARIASZ, MARIAŻ
-
MASARZMasarz pracuje w masarni. Brak czasownika, który nazywałby jego pracę. W każdym razie nie mógłby być to czasownik masować, bo taki masarz nie masuje. Masuje masażysta, a to masowanie można nazwać masażem.
- MASARZ, MASAŻ
-
METEOR, METEORYTMeteor to kamienna lub metaliczna bryła, która, lecąc przez atmosferę ziemską, rozżarza się i świeci, przez co wygląda jak spadająca gwiazda.
-
MINIJako samodzielne słowo, rzeczownik oznaczający rodzaj kobiecej sukienki lub spódniczki, mini jest dziś raczej mało używane.
-
MÓR, MURMór to inaczej zaraza, słowo pochodzące od prasłowiańskiego moriti ‛zabijać, uśmiercać’ i poprzez nie spokrewnione z innym, dziś też rzadkim rzeczownikiem, występującym tylko w zwrocie na umór (np. pić na umór), który znaczy ‛bez opamiętania’, a etymologicznie ‛do śmierci’.
-
MÓWKA, MUFKAMówka to mała przemowa, nazywana tak z lekceważeniem, por. palnąć mówkę.
-
MRZONKAJest od mżyć mżawka, była i mżonka.
-
MYŚLISTWOMamy czasem ochotę napisać myśliwstwo, zwłaszcza gdy obok jest rzeczownik rybołówstwo. Ale to ostatnie jest od ryby łowić, a rzeczowniki abstrakcyjne z przyrostkiem –stwo, pochodzące od rzeczowników i czasowników, które miały –w-, to –w- zachowują, jak szewstwo i znawstwo.
-
MŻAWKAMiędzy słowami mżyć i mrzeć istnieje niepokojące podobieństwo, które byłoby bliższe, gdyby obok mżenia było nie marcie, lecz mrzenie.
-
NA OGÓŁWprawdzie znaczenie ogólności, tkwiące w tym wyrażeniu, nie odwołuje się wprost do słowa ogół, ale w naszej świadomości językowej nie zrosło się jeszcze tak wyraźnie w jeden wyraz.
-
NAOKOŁODookoła, dokoła, naokół, naokoło, wokół, wkoło, wokoło – czy naprawdę mamy aż tyle znaczeń, żeby obdzielić nimi te wszystkie podobne wyrazy? Niektóre z nich może wiążą się z ruchem, inne nie, ale to niepewne.
-
NA PEWNOCzy na pewno naprawdę piszemy rozłącznie? Pewno istnieje samodzielnie, i do tego całkiem pewnie, jako przysłówek, tak jak gorąco, wesoło czy poważnie – a przecież gdy bierzemy coś na poważnie czy na wesoło, to od razu, na gorąco, wiemy, że powinniśmy to pisać rozłącznie.
-
NAPRAWDĘCzy naprawdę na pewno piszemy łącznie? Tak, na pewno i naprawdę – gdy chcemy kogoś przekonać lub w przekonaniu utwierdzić. Bo możemy spotkać także te dwa słowa: na i prawdę zapisane obok siebie słusznie z osobna – gdy przyimek na łączymy z rzeczownikiem prawda.
-
NATENCZASZnane z filologicznego żartu jako imię Wojskiego w „Panu Tadeuszu”. Mimo że imieniem nie jest, pisze się łącznie, choć łatwo rozbić je na trzy słowa, które z grubsza zachowują tu swoje znaczenie.
-
NAWARZYĆ, NAWAŻYĆNawarzyć znaczy ‛nagotować’, np. „Nawarzyła kaszę i wylała na stół” (Linde). Dziś słowo to można spotkać głównie w zwrocie nawarzyć piwa, co znaczy ‛narobić, zwłaszcza samemu sobie, kłopotów’.
-
NIEDOSŁYSZEĆNie z czasownikami piszemy rozdzielnie, ale jest kilka połączeń. Niedomagać czy nienawidzić nie sprawiają kłopoty, bo domagać (się) ma całkiem odmienne znaczenie, a nawidzić dawno wyszło z użycia.
-
NIERAZAkcentujemy to jako jedno słowo, na przedostatniej sylabie – gdy piszemy łącznie. To tyle, co dość często. Nie bardzo często, ale więcej razy niż jeden. Lecz gdy chcemy zaznaczyć, że właśnie nie raz, tylko więcej, piszemy osobno, a mówiąc, akcentujemy raz.
-
NIE SPOSÓBWiemy, że z rzeczownikami nie piszemy łącznie: nieprzyjaciel, niemowa, niesmak. Sposób to rzeczownik, więc może trzeba pisać niesposób?
