Słowa mylone

Słowa mylone
Dlaczego dwa słowa – choć do siebie podobne – znaczą zupełnie co innego, a ich zamiana może skutkować w najlepszym razie zabawnym nieporozumieniem. Tutaj zapoznasz się z parami takich właśnie słów, które często mylimy.
 
  • AGENT, AJENT
    Agent ma wiele znaczeń: tak nazywa się pracownika wywiadu, policji lub służb specjalnych (tajny agent), osobę zatrudnioną przez artystę (inaczej menedżer albo impresario), przedstawiciela firmy (agent handlowy), dawniej zwano tak też przedstawiciela danego państwa za granicą (agent dyplomatyczny).
  • ASYGNOWAĆ, DESYGNOWAĆ
    Asygnować pieniądze na jakiś cel to przeznaczać je nań. Desygnować kogoś na jakieś stanowisko to wyznaczać go na nie.
  • AUTORYTARNY, AUTORYTATYWNY
    Władza autorytarna nie znosi sprzeciwu, autorytarny władca wymaga bezwzględnego posłuszeństwa. W psychologii mówi się też o osobowości autorytarnej, właściwej ludziom skłonnym bezkrytycznie podporządkowywać się władzy, zwłaszcza opartej na sile i przemocy, i identyfikować z grupą jej zwolenników.
  • BATUT, BATUTA
    Batut to przyrząd sportowy, zwany też trampoliną, batuta to pałeczka dyrygenta.
  • BENEFICJENT, BENEFISANT
    Beneficjent, rzadziej beneficjant, to osoba czerpiąca korzyści z czegoś, pierwotnie z beneficjum, czyli z nadanego jej przywileju, z otrzymanej ziemi lub urzędu.
  • BERET, BIRET
    Oba słowa nazywają nakrycie głowy: beret jest dziś egalitarny (por. postać „pana Tureckiego” wykreowaną przez Janusza Gajosa w kaberecie Olgi Lipińskiej), biret zaś elitarny, bo przysługuje tylko duchownym, sędziom (także prokuratorom i adwokatom) oraz profesurze uniwersyteckiej.
  • BLEF, BLUFF
    Czy bluff jest skuteczniejszy niż blef? Pytanie na pozór niedorzeczne, gdyż wymienione słowa to przecież warianty ortograficzne. Obca forma może jednak wywoływać inne skojarzenia niż spolszczona, to, co obce, bywa czasem odbierane jako lepsze (odczucie to jest pożywką dla językowego snobizmu, który każe niektórym osobom nadużywać wyrazów zapożyczonych).
  • BLISKOZNACZNY, RÓWNOZNACZNY
    Czy wyrazy bliskoznacznerównoznaczne? Niektórzy językoznawcy ograniczają pojęcie synonimii do rygorystycznie rozumianej tożsamości znaczeń, co nie jest praktyczne, gdyż nawet wyrazy, których znaczenia pokrywają się tylko częściowo, mogą w odpowiednim kontekście doskonale się zastępować.
  • BLUZGAĆ, BLUŹNIĆ
    Bluźnić nie znaczy przeklinać, takie znaczenie ma bluzgać. Bluźnić natomiast to uwłaczać autorytetom i zasadom uważanym za święte, por. bluźnierca.
  • BRÓD, BRUD
    Bród to płycizna na rzece, por. brodzić. Czym innym jest brud – brak czystości, por. brudny.
  • BRÓG, BRUK
    Bróg – słowo o niepewnej etymologii, oznaczające
  • BRYG, BRYK
    Bryg, z angielskiego brig, skrótu od brigantine, to statek żaglowy. Bryk, z niemieckiego Brücke ‛most’, to podręcznik zawierający streszczenia lektur, rozwiązania zadań, tłumaczenia tekstów szkolnych i inne pomoce dla leniwych lub mało zdolnych uczniów.
  • CENT, CENTUŚ
    Cent, zanim stał się eurocentem, był drobną monetą w różnych krajach, a w niektórych pozostaje w użyciu do dziś. Monety o podobnych nazwach, nawiązujących do łacińskiego centum ‛sto’, też były lub są nadal w obiegu, por. francuskie centymy, włoskie centesimo, a także bułgarskie stotinki.
  • CHART, HART
    Chart to pies myśliwski, w którego nazwie etymologowie upatrują ten sam rdzeń, co w słowie skory (byłaby to więc nazwa znacząca, nawiązująca do szybkiego biegu chartów).
  • CHEŁM, HEŁM
    Chełm, podobnie jak Chełmno bierze swą nazwę od prasłowiańskiego słowa oznaczającego wzgórze. Hełm natomiast to słowo z pochodzenia niemieckie, oznaczające najpierw część zbroi, potem dopiero zwieńczenie wieży zamkowej lub kościelnej.
  • CHEMOTERAPIA, HEMOTERAPIA
    Chemoterapia, częściej chemioterapia, to metoda leczenia kojarzona zwłaszcza z terapią nowotworów. Hemoterapia zaś to leczenie preparatami krwi.
  • CHI, CHI, CHA, CHA
    Słowa „Cha, cha, chi, chi, hejza, hola!” – znane z ballady Pani Twardowska Mickiewicza – trafnie oddają śmiech w jego złożoności – najpierw głośny, potem stłumiony, najpierw niski, a potem wysoki.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego