To ciekawe

To ciekawe
Zebraliśmy tu różne ciekawostki językowe z niemal wszystkich dziedzin języka. W tym miejscu dowiesz się czegoś, co Cię z pewnością zainteresuje.
 
  • BOMBONIERKA
    Bombonierka pochodzi od francuskiego bonbonnière, a to od rzeczownika bonbon ‛cukierek, czekoladka’, który powstał przez powtórzenie słowa bon ‛dobry’, por. łacińskie bonus o tym samym znaczeniu.
  • BORDOWY
    Dawniej tępiono słowo bordowy jako źle zbudowane.
  • BORÓWKA
    Niemal w całej Polsce owoce leśne, które Maria Konopnicka umieściła w tytule swojej bajki wierszem, określane są jako jagody lub czarne jagody.
  • BÓG
    Nie tylko pisownia, ale i odmiana wyrazu może zależeć od znaczenia – dobrze to widać po celowniku słowa Bóg (bóg). „Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek” – mówi przysłowie i dokumentuje użycie dziś rzadkiego celownika rzeczowników męskich na -u.
  • Brać coś za dobrą monetę
    Czyli: brać czyjeś słowa i czyny poważnie, nie widząc, a czasem nie chcąc w nich widzieć fałszu, ironii, czy złych zamiarów. Węsząc wszędzie zło, widzimy złe monety w dobrych, a zbytnia podejrzliwość nie popłaca i życie utrudnia.
  • BRIEFING
    Jeśli określenie konferencja prasowa wyda się komuś zbyt banalne, używa słowa briefing, które poza tym jako angielskie jest dla wielu bardziej zrozumiałe.
  • BRONIĆ
    Bronić zazwyczaj wymaga dopełniacza: żołnierze bronią miasta, nie miasto, ktoś może bronić swoich racji, nie swoje racje.
  • BRYDŻ, BRIDŻ
    Niektóre starsze słowniki miały tylko formę bridż, bliższą co do pisowni angielskiemu bridge.
  • BRYZA
    Bryza nie jest spokrewniona z czasownikiem bryzgać, choć wiatr określany tą nazwą – w dzień wiejący od morza w kierunku lądu, w nocy w kierunku odwrotnym – może przenosić na ląd drobinki wody.
  • BRZOZA
    „ (...) drzewo leśne, nieco większej, jak śrzedniej wysokości” – pisał o brzozie Linde, cytując XVIII-wieczny podręcznik botaniki. Autor pierwszego słownika polszczyzny często wolał przytoczyć urywek cudzego tekstu niż samodzielnie objaśniać wyraz (może jako cudzoziemiec z urodzenia, pół-Niemiec, pół-Szwed, nie czuł się kompetentny).
  • Brzydkie kaczątko
    Czyli: młoda, nieładna, budząca współczucie osoba. Brzydkie kaczątko w bajce Andersena wyrosło na pięknego łabędzia, co dodaje otuchy wszystkim brzydkim kaczątkom.
  • BUKSZPAN
    Bukszpan – ortograficzny wyjątek od zasady, aby po k pisać rz. Inne, szerszej znane wyjątki to kształt (i wyrazy pochodne), kszyk, riksza.
  • BULWERSOWAĆ
    to tyle co wzburzać, podniecać. Ciągle zbyt często używa się tego słowa, przez co wypowiedzi stają się pretensjonalne.
  • Burza mózgów
    Czyli: burzliwa, nieskrępowana dyskusja, która ma wyłonić najlepsze pomysły. Wiara, że najlepsze pomysły mogą wziąć się raczej z chaosu niż z porządnego, zaplanowanego przedstawienia racji, sama wydaje się produktem myślenia bezładnego.
  • BUTONIERKA
    Butonierką niektórzy nazywają kieszonkę z przodu marynarki, dowody na to można znaleźć nawet w literaturze, por. „Jest tego tyle, że wystarczyłoby na uszycie krawata oraz dwu chustek do butonierki”
  • Być oczkiem w głowie
    Czyli: być ulubieńcem, przedmiotem starań i troski. Dbamy o oczy, są dla nas szczególnie cenne. Mamy je oczywiście w głowie, poza głową nas już raczej nie interesują.
  • Być solą w oku
    Czyli: przeszkadzać, być uciążliwie niewygodnym. Sól ziemi to najważniejsza, najbardziej potrzebna część ludzkości. Prawdziwa wąska elita. Najlepsi z najlepszych.
  • Być w siódmym niebie
    Czyli: czuć się szczęśliwym, czuć się błogo. Według żydowskiej, ale także i muzułmańskiej kosmografii nieb jest właśnie siedem, a ostatnie jest siedzibą Jehowy (ewentualnie Allacha).
  • CAŁKA
    Całka to słowny wynalazek Jana Śniadeckiego, uczonego i reformatora nauki w Polsce w okresie oświecenia. W taki sposób spolszczył on używany wcześniej w wielu krajach termin integral, pochodzący od łacińskiego przymiotnika integer ‛całkowity’.
  • CAPPUCCINO
    Cappuccino po włosku znaczy ‛kapucyn’, gdyż kolor tej kawy przypomina barwę kapucyńskich habitów.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego