Głosowanie na stronach sjp.pwn.pl oraz slowanaczasie.uw.edu.pl dało zdecydowane zwycięstwo wyrażeniu PIĘĆSET PLUS. Na kolejnych miejscach są (CZARNY) PROTEST, EDUKACJA, BREXIT, KOBIETA, EKSHUMACJA, PIELGRZYM, MARSZ, TRYBUNAŁ i KOLEŚ. PIĘĆSET PLUS i PROTEST zebrały w sumie ponad połowę głosów. Różnica między nimi nie jest duża.

 

Słowo roku wybrała również kapituła profesorów językoznawstwa w składzie: Jerzy Bartmiński (UMCS, Lublin), Jerzy Bralczyk (UW), Andrzej Markowski (UW), Jan Miodek (UWr), Walery Pisarek (UJPII, Kraków), Renata Przybylska (UJ) oraz Halina i Tadeusz Zgółkowie (UAM, Poznań). Za najważniejsze słowo 2016 roku uznali oni TRYBUNAŁ. Inne wyróżnione słowa to w kolejności alfabetycznej: BREXIT, DEMOKRACJA, DOBRA ZMIANA, MIŁOSIERDZIE, POSTPRAWDA, (CZARNY) PROTEST, SUWEREN.

 

Większość słów często wskazywanych to słowa z proponowanej przez organizatorów listy słów miesiąca roku 2016, komentowanych regularnie na stronie slowanaczaie.uw.edu.pl. PIĘĆSET (PLUS) było słowem kwietnia, PROTEST – września. TRYBUNAŁ to słowo grudnia 2015, a jego frekwencja w całym roku 2016 była wysoka bez istotnych różnic między miesiącami. Ten wybór nie powinien dziwić, słowo TRYBUNAŁ przez cały rok było obecne w prasie, telewizji, w mediach społecznościowych i na transparentach. Nie jest rolą językoznawców oceniać konkretne decyzje i działania w sporze o Trybunał Konstytucyjny, ale ten wybór pokazuje, że TRYBUNAŁ jako słowo i przedmiot sporu jest dla Polaków wciąż ważny.

 

Tegoroczne wybory były w jeszcze większym stopniu niż do tej pory zdeterminowane przez bieżącą politykę. Nie ma w tym nic dziwnego w podzielonym kraju. Zespół Etyki Słowa przy Radzie Języka Polskiego wystosował nawet apel o głosowanie w plebiscycie na „dobre słowo”. Efektem tego apelu jest obecność wśród słów nominowanych MIŁOSIERDZIA, które jednak nie było statystycznie istotne w ostatnim roku (choć był to Rok Miłosierdzia w Kościele Katolickim).

 

W porównaniu z zeszłymi latami w plebiscycie padło stosunkowo niewiele słów nowych lub używanych w nowym znaczeniu. Słowem roku 2011 była na nowo zdefiniowana PREZYDENCJA, 2012: PARABANK, 2013: GENDER, a 2014: KILOMETRÓWKA. Wśród słów nominowanych na uwagę zasługuje słowo SUWEREN, jeszcze niedawno znane tylko historykom i prawnikom, a dziś stosowane jak zaklęcie, by uzasadnić decyzję większości parlamentarnej. Inne słowa nowe zgłaszane przez internautów to HEJT, MIESIĘCZNICA i POLEC (czasownik na nowo definiowany). Pojawiły się też słowa slangowe AKAP 'anarchokapitalizm' i RIGCZ - ironicznie 'rozum i godnośc człowieka'; oba omawiamy w plebiscycie na młodzieżowe słowo roku.

 

Słowo 2016 wybrano też w innych krajach. Redaktorzy słowników oksfordzkich wybrali POST-TRUTH 'post-prawdę', czyli sytuację, w której decyzje wyborcze i polityczne opierają się przede wszystkim na emocjach, a nie na faktach. Tego samego faworyta wskazali również Niemcy, którzy wybrali słowo POSTFAKTISCH. (W uzasadnieniu obu decyzji wskazano na przykłady referendum w Wielkiej Brytanii i wyborów w USA). Adaptacje polskie POSTPRAWDA i czeskie POSTPRAVDIVÝ były nominowane w plebiscytach, ale nie odegrały większej roli. Rosjanie wybrali słowo BREXIT, a Czesi wyrażenie PRAŽSKÁ KAVÁRNA – w języku prezydenta Zemana i jego rzecznika pogardliwe określenie tych, którzy nie zgadzają się z władzą (por. polskie wyrazy SALON, WARSZAWKA, KANAPA).

 

W roku 2015 słowem roku w Polsce był UCHODŹCA (zgodny wybór kapituły i internautów). Słowa o tym samym znaczeniu wygrały plebiscyty w Niemczech, Czechach, Rosji, Francji.

 

W galerii publikujemy słowa poszczególnych miesięcy 2016.