jako twórców, a także jednostkowych faktów stwierdzonych na podstawie doświadczenia, w epoce Renesansu nie rozwinięto metod diagnozy dla poznawania jednostkowych struktur, zdarzeń i postaci. Postawiono z całą wyrazistością wielkie problemy naukowe: badania ładu świata (Kopernik, Kepler), stopniowe poszukiwanie praw przyrody (F. Bacon), badania przyczynowe zjawisk (J. Górski, F. Bacon, Zabarella, Galileusz), a także badania rzeczywistości ludzkiej w jej przejawach indywidualnych i społecznych. Najpierw zaczęły się wykształcać metody generalizacji, zapoczątkowane przez metody indukcji eliminacyjnej F. Bacona. Zostały one rozwinięte dopiero w XIX wieku przez wybitnego astronoma J. F. Herschla, przez J. S. Milla, S. Jevonsa, Ch. Sigwarta i stanowiły podstawę metodyczną nauki