roku 1803, referując na posiedzeniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk dysertację o historii sztuki Johanna Winckelmanna. Potem zmienił zamiar i za podstawę swojego opracowania przyjął francuską wersję Winckelmanna z 1781 roku. Opatrzył ją jednakże obszernym wstępem krytycznym i rozszerzył zakres geograficzny i chronologiczny dzieła, dodając cztery nowe rozdziały o sztuce Chaldejczyków, Persów, Indów i Chińczyków. Wprowadził też na karty książki nowy wątek, oparty w dużej mierze na własnych badaniach, o starożytnej ceramice. W wielu punktach z Winckelmannem się nie zgadzał. Zarzucał mu, iż nazbyt ufa „uniesieniom" jako „prawidłom" poznania. Nie wierzył w historyczno-geograficzne uwarunkowania sztuki rozumiane jako czynnik determinujący, choć