August początkowo odrzucał postulaty ruchu egzekucyjnego, opierając się na wybranym gronie senatorów, których, wbrew zakazom prawa, zjednywał sobie hojnie nadawanymi królewszczyznami i awansami na urzędy. Zatarg monarchy ze szlachtą zaostrzył się w 1559 r., kiedy to sejm, wobec odkładania przez króla egzekucji praw, odmówił uchwalenia podatków na potrzeby wojny w Inflantach.<br>Zygmunt August udał się więc na Litwę, gdzie przebywał do 1562 r. Nieobecność władcy, przerwa w zwoływaniu sejmów i odprawianiu sądów królewskich naruszyły ład wewnętrzny kraju.<br><br>Walka o panowanie nad Bałtykiem. Na północ od Żmudzi, nad Bałtykiem, leżały Inflanty. W XIII w. utworzył tam swoje państwo rycerski Zakon Kawalerów Mieczowych