nazywając Holocaust &lt;q&gt;"punktem centralnym procesów historycznych"&lt;/&gt;.<br><br> Owa absolutna unikalność zjawiska sprawia, że wymyka on się dotychczasowym narzędziom poznawczym historyka. Michael Marrus stwierdza, że &lt;q&gt;"Holocaust znajduje się gdzieś poza historią z racji swej najdonioślejszej rangi"&lt;/&gt;, wobec tego nie daje się opisać za pomocą analiz i wyjaśnień należących powszechnie do rzemiosła historycznego. Jak pisze Nora Levin: &lt;q&gt;"nagromadzenie faktów nie prowadzi do zrozumienia; w istocie ogarnięcie tego, co się stało, może nigdy nie być możliwe"&lt;/&gt;. Holocaust - jak zauważa Elie Wiesel - jest &lt;q&gt;"tajemnicą niedostępną dla rozumu"&lt;/&gt;.<br><br> W ten sposób Holocaust jako zjawisko, które sytuuje się poza ciągiem naturalnych przyczyn i skutków, przeniesione zostaje w sferę