ksiądz Teodor Waga w Historii książąt i królów polskich, która w XIX wieku doczekała się paru wznowień. Podobnego zdania był biskup Ignacy Krasicki, który piętnował chytrą i chciwą Włoszkę za wywiezienie z Polski niezmiernych skarbów. W miarę jak rosła biała legenda Barbary Radziwiłłówny, coraz bardziej czerniał portret jej domniemanej prześladowczyni.<br>Konwencja baśniowa dopuszcza jedynie te dwa kolory.<br>Wymogi "czarnej legendy" nie zezwalają dostrzegać jakichkolwiek pozytywnych cech w ofiarach. W okresie zaborów historykom udało się oczyścić Bonę jedynie z zarzutu trucicielstwa.<br>W dwudziestoleciu międzywojennym w sukurs nieszczęsnej królowej, która po powrocie do Włoch sama padła ofiarą trucizny, pośpieszył Władysław Pociecha. Pisał on