urodzone za nieślubne). Ograniczenia prawne katolików trwały w Anglii do 1829 r., w Szwecji zaś zniesiono je dopiero w 1849 r. W Rzeczypospolitej już w latach 1768 i 1773 unieważniono wszystkie poprzednio wydane ograniczenia, zamykając przed tak zwanymi dysydentami jedynie dostęp do tek ministerialnych, krzeseł senatorskich oraz wyższych urzędów państwowych. Ostatecznie w Konstytucji 3 Maja zastrzeżono dla katolików same tylko stanowiska ministrów i tron, przyznając wszystkim innym wyznaniom "pokój w wierze i opiekę rządową" oraz "religii wolność". Opisane powyżej procesy postępowałyby niewątpliwie szybciej naprzód, gdyby sprawa protestantów (i prawosławnych) nie służyła mocarstwom ościennym do wywierania nacisku na reformującą się Rzeczpospolitą. Fakt