obowiązek własności i oryginalności. Według podobnej zasady powstawały i funkcjonowały wszelkie artes epistolandi, podręczniki zawierające wzory listów na rozmaite okoliczności.<br>Oratorstwo, podobnie jak teatr, jest zjawiskiem pogranicznym, to znaczy, że należy zarówno do sztuki pisarskiej, jak i do sztuki wykonawczej - tu: sztuki wygłaszania i gestu. Wynikają z tego ważkie konsekwencje. Po pierwsze: kto inny mógł mowę napisać, kto inny ją wygłosić, po drugie: mowa mogła być wygłoszona przez sprawnego mówcę bez jej uprzedniego spisania, po trzecie: utwór literacki mógł otrzymać kształt mowy, nie będąc przeznaczony do wygłoszenia.<br>Stąd i dzieje wymowy w Polsce niełatwo odtworzyć. Obok mów wygłoszonych, spisanych i szczęśliwie dochowanych