Bartle z roku 1856 środkowoeuropejski Samsa z roku 1912 - lepiej wykreślają agonię tradycji romantycznej i wchodzenie w epokę martwych dusz.<br>&lt;page nr=38&gt; &lt;tit&gt; 31 października&lt;/&gt;<br><br>W powieści Kundery Księga śmiechu i zapomnienia powtarza się ironiczny motyw. W lutym 1948 Klement Gottwald przemawiał z balkonu pałacu barokowego w Pradze do stutysięcznego tłumu na Rynku Starego Miasta. Był mróz, sypał śnieg, a Gottwald przemawiał z gołą głową. Towarzyszący mu na balkonie Klementis zdjął w pewnej chwili z głowy czapkę futrzaną i troskliwym gestem wsadził ją na głowę Wodza. Ani Gottwald ani Klementis (powieszony w cztery lata później) nie wiedzieli, że przez wiele lat po schodach owego pałacu