nadaje nowe uprawnienia wszystkiemu, z czego składa się konkretna jednostka. Pisarz ocala w imię autonomicznej, niepodległej jednostki to, co poprzednio utracił na rzecz demona formy... Jeszcze inaczej: odczłowieczanie to oczyszczanie, uprzątanie, uwalnianie "ja" od formalnych oków, od międzyludzkich uwarunkowań, od społecznego spętania - przez ukazanie mechaniki formy, własnych jej praw systemowych. Uczłowieczanie zaś to z kolei obalanie systemów, które wynoszą się do rzędu bóstw, wyobcowujących człowieka, to rozbijanie formalnej mechaniki, wykrzywianie struktur i pracowite kształtowanie niezwykłości, nieprzewidywalności (np. Kosmos został na pewno tak pomyślany, aby umykał schematom psychoanalitycznym). Człowiek - w samoobronie - musi zaufać własnej subiektywności, zanurzając się zarazem w ożywczą subiektywność bliźniego