szowinizmu narodowego i religijnego. Nowikow znalazł się w twierdzy szlisselburskiej, Radiszczew - skazany na ścięcie - w drodze łaski powędrował na Syberię, jak po nim tyle tysięcy najlepszych synów narodu rosyjskiego. <br><br>Panowanie Katarzyny II można uważać za zamknięcie procesu kształtowania się rosyjskiego systemu politycznego, który trwał odtąd, w niewielkim tylko stopniu modyfikowany. Zaborcza polityka zagraniczna, zarówno w Europie (rozbiory Polski i Turcji, zabór Finlandii), jak i w Azji (zdobycie Gruzji, Armenii, Azji Środkowej), nacjonalizm, uwieńczony mitem o dziejowym przeznaczeniu Rosji, wywodzącym się w prostej linii z ideologii "Trzeciego Rzymu", wreszcie teoria o całkowitej odmienności rozwoju społecznego Rosji, przenikające wraz z rozwojem oświaty i