jarzmo tatarskie, separatyzm nowogrodzki mógł uchodzić za anachronizm. Ale ceną zjednoczenia był nowy model państwa, obcy staroruskim tradycjom, model oddający w ręce władców niepodzielną decyzję o losie poddanych. Nowogrodzianie do końca podkreślali, że są "wolnymi ludźmi", przeciwstawiając w ten sposób swą pozycję pozycji poddanych wielkiego księcia moskiewskiego. W późniejszej tradycji anarchizm Nowogrodzian i ich nieustanne krwawe konflikty wewnętrzne znalazły się w cieniu; na czoło wspomnień o Nowogrodzie wysunęła się obrona wolności przed despotyzmem. Dlatego wszystkie liberalne i demokratyczne nurty nowożytnej myśli rosyjskiej, począwszy od Radiszczewa, dekabrystów i Hercena, nawiązywały do wyidealizowanego mitu wolności nowogrodzkiej, jako rodzimego wzoru dla przyszłej rosyjskiej demokracji