renesansu. Św. Franciszek i Joachim z Fiore przyczynili się znacznie do unowocześnienia chrześcijaństwa, ale byli ludźmi wieków średnich. Należy pozbyć się pokusy anektowania każdej wielkiej indywidualności XII i XIII w. i dopuścić myśl o tym, że wieki średnie wygasły w dramatycznych spięciach nie pozbawionych bynajmniej wielkości.<br>Periodyzacja historycznoliteracka jest postępowaniem arbitralnym i ma cel przede wszystkim porządkujący. Nie uda nam się odnaleźć takiej daty, którą by można było uznać za początek renesansu. Z dwu co najmniej powodów. O pierwszym była już mowa: renesans dojrzewał w procesie ewolucji. Drugi powód - to fakt, że ideologia i mentalność średniowieczna oraz ideologia i mentalność renesansowa