przed komunistami. Drobnomieszczaństwo - składające się w przeważającej mierze z ludności żydowskiej - zgładzili naziści. Inteligencja została zdziesiątkowana zarówno przez nazistów, jak i bolszewików, a znaczna część tej warstwy wyemigrowała i rozproszyła się po całym świecie. Granice kraju - zgodnie z umową jałtańską - przesunięto o kilkaset kilometrów na zachód, co pociągnęło za sobą bezprecedensowe migracje. W latach 19451947 przesiedlono blisko 4 mln ludzi <gap> Efekty tych procesów były katastrofalne. Społeczności lokalne przestały istnieć, kontrola społeczna załamała się, <orig>międzygeneracyjna</> transmisja wartości została zakłócona, miliony ludzi zmieniły miejsce zamieszkania. Należy też pamiętać, że społeczeństwo polskie było wówczas głęboko rozczarowane działaniem przedwojennych elit politycznych i krytycznie nastawione do