tj. wywodzący się z poglądu, że byty wznoszą się stopniami (łac. &lt;foreign lang="lat"&gt;gradus&lt;/&gt; - stopień) od materii poprzez istoty cielesno-duchowe do czysto duchowych. Ascetyzm był ideałem propagowanym jako środek wzniesienia się na stopień wyższy, ale nie był regułą.<br>Najwcześniej pojawiło się hasło humanitas (dosł. łac. - ludzkość, człowieczeństwo) w znaczeniu greckiego paideia, czyli wykształcenie i ćwiczenie w sztukach pięknych. W tym znaczeniu słowa &lt;orig&gt;humanitas&lt;/&gt; używał Leonardo Bruni (1369-1444), nauczyciel domowy Medyceuszy, autor biografii Dantego i Petrarki. W tym znaczeniu &lt;orig&gt;humanitas&lt;/&gt; była określeniem ludzkiej sprawności i zdolności twórczej. Petrarca sądził, że do poznania natury ludzkiej można dojść przez zrozumienie wewnętrznych przeżyć.<br>Giovanni Boccaccio