rzeczpospolita udzielała azylu, gdy trzeba było szukać schronienia przed twardą ręką arcykatolickich Habsburgów. Siedemnastowieczny Śląsk był jedynym z teatrów wojny trzydziestoletniej, a twórcy nowego ładu literatury niemieckiej opowiadali się w większości za wyznaniem reformowanym lub jeszcze gorzej - sympatyzowali z arianami, anabaptystami, różokrzyżowcami.<br>Wędrując Śląskiem, w dół czy w górę Odry, dobrze będzie, zachowując historyczny realizm refleksji, poddać się także wrażeniom, które wynikną nie tylko z rzeczywistego krajobrazu, ale i z "wewnętrznego" pejzażu krainy. Pozwolą one - być może - wyprostować meandry obiegowych sądów, ukazując choćby fragmentarycznie wkład Śląska - polskiego i niemieckiego - do kultury europejskiej.<br>Gdy wkroczymy więc z południa na Nizinę Śląską, na lewym