czasach romantyzmu? Czynnikiem zaś wyjątkowo mocno łączącym Polaków i Niemców było z pewnością swoiste odczucie specyfiki europejskiego "środka", a wreszcie - może przede wszystkim widoczny także w cytowanym wierszu Ortleppa ideał europejskiego (czy chrześcijańskiego) przedmurza...<br>Ten ostatni element - szczególnie chyba ważny - tłumaczy zarazem zasadę, na jakiej w latach trzydziestych XIX wieku dokonały się w Niemczech tak szybka zmiana &lt;orig&gt;filohellemizmu&lt;/&gt; na (trwający z resztą dłużej, bo do roku 1863) &lt;orig&gt;filopolonizm&lt;/&gt;. W obu wypadkach chodziło przecież - trafnie zwraca na to uwagę Koziełek - o obronę cywilizacji i kultury zachodniej przed barbarzyństwem ze Wschodu". Idea przedmurza tłumaczy poza tym obecne w &lt;foreign&gt;Polenlieder&lt;/&gt; obsesje antypruskie, pojawiające się aluzyjnie