na przykład wichry i towarzyszące zjawianiu się duchów efekty akustyczne słychać "naprawdę", czy istnieją tylko w umęczonym umyśle Manfreda? Czy może przynależą do obu sfer, psychicznej i kosmicznej (podobnie jak dwie sfery, realną i niebiańską, łączyło słynne Słowackiego widzenie pastereczki w Pornic)?<br>Przestrzeń kosmiczna wydaje się w Manfredzie żywa i dynamiczna. Wciąż w ruchu, ożywiona przez demony zrodzone w myślach bohatera, lub je zagarniająca, istnieje niejako wobec niego, jakby był soczewką jej działań. Demoniczna moc daje mu władzę nad żywiołami, nad duchowymi mocami żywiołów (choćby wywodziły się z jego psychiki) - ale wszechświat pozostaje nieodgadniony, śmierć jest dla bohatera jedyną szansą przejścia