Konstytucji 3 Maja zastrzeżono dla katolików same tylko stanowiska ministrów i tron, przyznając wszystkim innym wyznaniom "pokój w wierze i opiekę rządową" oraz "religii wolność". Opisane powyżej procesy postępowałyby niewątpliwie szybciej naprzód, gdyby sprawa protestantów (i prawosławnych) nie służyła mocarstwom ościennym do wywierania nacisku na reformującą się Rzeczpospolitą. Fakt, iż dysydenci szukali stale protekcji i pomocy u państw ościennych, czynił w oczach ogółu szlacheckiego niepopularną samą ideę przywrócenia im pełni praw obywatelskich. Upatrywano bowiem w tym nie tyle realizację postulatów tolerancji wyznaniowej, co kapitulację przed naciskami mocarstw wrogich Rzeczypospolitej.<br><br>Pod wpływem Oświecenia kruszył się jednak kontrreformacyjny stereotyp równający polskość z katolicyzmem