lub hamujący, w zależności od charakteru środowiska przyrodniczego oraz od natężenia tempa i kierunków zmian w nim zachodzących. Środowisko jako takie stabilizuje raczej wzorce zachowań, natomiast wszelkie zmiany, zwłaszcza o charakterze stresowym, deformują je w kierunku tzw. zachowań obronnych. Oddziaływania środowiska przyrodniczego na organizm i zachowania ludzkie są przedmiotem badań ekologii człowieka, bioklimatologii i wielu nauk pokrewnych. Oddziaływania technogeniczne obejmują różnego rodzaju oddziaływania środowiska sztucznego, stworzonego przez człowieka: domy, ulice, infrastruktura techniczna itp. Środowisko to jest potężnym modyfikatorem zachowań, stwarza bowiem jemu tylko właściwe wzorce, stopniowo utrwalane w podświadomości, co prowadzi do powstania zespołu parainstynktownych działań o zautomatyzowanym i zrutynizowanym charakterze. Wystarczy