urokami i bolączkami "zgubnej polskości" (sformułowanie Konwickiego) o obowiązkach, jakie mają oni wobec siebie samych autonomicznych jednostek naznaczonych stygmatem człowieczeństwa udręczonego i wystawionego często na rozmaite niebezpieczne pokusy, a więc zaświadczenia również prawdy egzystencji, cenzurowanej w wieloraki sposób przez strażników dyskursu kolektywnego. W tym względzie najbardziej znaczący pozostawał "projekt krytyki fantazmatycznej" Marii Janion, sformułowany we wstępie do wydanej w roku 1991 książki pod takim właśnie tytułem, zbierającej szkice z lat osiemdziesiątych i stanowiącej kontynuację wątków już zasygnalizowanych we wcześniejszym zbiorze esejów Wobec zła (1989).<br> W polu refleksji historycznoliterackiej i filozoficznej autorki Projektu krytyki fantazmatycznej znalazły się perypetie związane z losami zbiorowości