bywały domyślnością autora opartą na modelu obserwowalnych stosunków społecznych i obyczajowych, tak tu Sąd Ostateczny jest odwzorowaniem sądowego procesu polskiego w wieku XVI.<br>Dzięki temu właśnie sceny na Sądzie czy raczej w sądzie są majstersztykiem Rejowej rodzajowości. Najbardziej interesującą postacią tych scen jest Czart (najbardziej interesującą i najbardziej niekonsekwentną). Zrazu jak diabeł z klechdy czy przysłowia czyha na dusze Księcia, Biskupa, Gardyjana i Kupca. Czyha, bo taka jest czarcia natura. Ale w dalszym ciągu Czart ma u Reja do odegrania znamienną rolę: jest instygatorem, czyli oskarżycielem. W tym momencie włącza się w procedurę procesową i demonstruje swą prawną erudycję. Na Sądzie Boskim