wodę oraz energię napędową do poruszania młynów. Długą historię ma również rów Hermana. Wykopany został za Krzyżaków w 1386 r. Rowem tym sprowadzano dla miasta wodę ze źródeł pod Węgrowem. Dziś rów odwadnia okoliczne, podmokłe tereny. Z Wysoczyzny Chełmińskiej spływają jeszcze dwa silnie erodujące dopływy Wisły: Marusza, która przepływa przez jez. Rudnickie i Rządz, oraz Młynówka. <br>Wiele uroku w krajobraz otoczenia Grudziądza wnoszą jeziora. Najpiękniejsze z nich jest Jez. Rudnickie Wielkie z maleńką wysepką. Leży ono 5 km na południe od miasta wśród sosnowych lasów i bagnistych łąk, posiada ładną plażę, kąpielisko i ośrodek sportów wodnych. W okresie letnim wypoczywa nad