możliwych dróg zmiany istniejącej sytuacji - obok ucieczek, alkoholizmu, zachowań przestępczych. Prawdopodobieństwo dokonania próby samobójstwa lub samouszkodzenia było w badanych dotąd zbiorowościach tym większe, ((...)).<br><br>Dla skutecznej profilaktyki, dewiacyjnych typów zachowań szczególnie ważna jest patogenna rola czynników środowiskowych. Chodzi tu najpewniej "[...] o przypadki nagłych i silnych przeżyć emocjonalnych, o przewlekające się sytuacje konfliktowe, o sytuacje, których dziecko nie rozumie i nie widzi z nich wyjścia (tragedie i nieporozumienia rodzinne, rozwód, alkoholizm któregoś z rodziców, krzyżujące się presje wymagań szkoły i domu itp.)" ((...)).<br><br>Czynniki takie tworzą pewien syndrom kumulujących się przejawów wczesnego - i pogłębiającego się najczęściej z wiekiem - nieprzystosowania dzieci ((...)).<br><br> Tabela 9 obrazuje wielokrotność