obywatelskiego są punktem wyjścia dla ostatecznego wyzwolenia się społeczeństwa spod władzy komunistów. Już teraz w wielu państwach komunistycznych, nawet w Związku Sowieckim, spontanicznie powstają niezależne ugrupowania, korzystające z nowych technik szerzenia informacji. Autonomiczny dialog polityczny, jaki dzięki temu dochodzi do głosu, może przyczynić się do powstania demokratycznej jednomyślności co do koniecznych przemian socjoekonomicznych, a zatem do przekształcenia dysydentyzmu w prawdziwą opozycję polityczną; taka opozycja byłaby w pewnym momencie zdolna albo wynegocjować pokojowe przekazanie władzy, albo też politycznie wykorzystać wyradzanie się agresywnego komunistycznego totalitaryzmu w ustępliwy postkomunistyczny autorytaryzm.<br> Co więcej, niektóre z istniejących reżymów wschodnioeuropejskich, po przejściu - może nie bez aktów przemocy