w drugiej połowie lat siedemdziesiątych pojawiła się na polskiej scenie. Jej aktywność osiągnęła punkt kulminacyjny w okresie narodzin "Solidarności". Powstanie <name type="org">Solidarności</>i szesnastomiesięczna (wrzesień 1980 roku, grudzień 1981 roku) legalna działalność tego dziesięciomilionowego ruchu były fenomenem, którego znaczenie dla erozji bloku radzieckiego trudno jest przecenić. Była to pierwsza w świecie komunistycznym legalna, świecka, masowa i ogólnonarodowa instytucja działająca poza kontrolą partii komunistycznej. Zbudowała rozległą strukturę organizacyjną, pokrywającą cały kraj: od zapadłej wioski po Gdańsk, od prowincjonalnej fabryczki po giganty socjalistycznej industrializacji. Instytucjonalizacja masowej antykomunistycznej opozycji stała się faktem. Dziesięć milionów członków <name type="org">Solidarności</> wybrało dziesiątki tysięcy nie znanych uprzednio przywódców, reprezentantów i działaczy