nie mniejszej odwagi (choć "tylko" cywilnej), niż późniejsza konspiracja wiążąca się z bezustannym narażaniem życia. Co, z obiektywnego punktu widzenia jednostki, wydaje się większą klęską: utrata życia, gdy się je i tak świadomie ofiarowało, czy zmowa niechętnego milczenia, społeczne potępienie, niezrozumienie przez tych, w imię których się działa, oskarżenie o nierozumną donkiszoterię, wyśmianie? Co jest większym heroizmem: głośne męczeństwo czy wystawienie się na milczące zlekceważenie?<br> Odpowiedzieć nie umiem, wiem tylko, że właśnie ów "drugi rodzaj" heroizmu Bonhoeffera streszcza w sobie najbardziej znamienne dla naszego stulecia rozterki moralne jednostki - jednostki, która, chcąc zdemaskować zło, ma przeciw sobie nie tylko ów System, zło