demiurgiczna, stwarzająca zdaje się nabierać cech właściwych obiektywnej rzeczywistości. Gombrowicz mówi na przykład, że imperatyw formy jest chyba nieodzowny wszelkiej istocie organicznej (D IV 64). Że pragnął, aby w Kosmosie forma "ukazała się sama w sobie, jak jakaś czarna rzeka, płynąca osobno, zbełtana, coraz nowe kryjąca w sobie możliwości kształtu, niezgłębiona" (D IV 66). W Ferdydurke nie ma jednak takich wypowiedzi.<br>A więc tworzenie form jest drogą poznania, ujmowaniem i porządkowaniem rzeczywistości? Nie tylko. Jest także - a dla Łapińskiego przede wszystkim - drogą porozumienia lub ściślej, komunikacji międzyludzkiej. Pojęcie "formy" - uważa Łapiński - można często zastąpić określeniem "rola społeczna". W Gombrowiczowskim teatrzyku życia