do pracy dniówkowej, nieznacznie zaś tylko zwiększała się liczba gospodarstw bogatszych. Rozwijało się osadnictwo na prawie "olęderskim", zgodnie z którym w nowych wsiach chłopi płacili jedynie czynsz i byli zwolnieni z pańszczyzny.<br><br>Pod wpływem idei oświecenia publicyści poczęli się domagać poprawy położenia mieszczan i chłopów (por. s. 154-155). Żądano ograniczenia poddaństwa osobistego i patrymonialnych sądów właścicieli dóbr. Upominano się o prawa polityczne dla mieszczan. Istotną poprawę położenia ludności miast królewskich, wśród których znajdowały się prawie wszystkie najważniejsze ośrodki miejskie, przyniósł Sejm Wielki (por. s. 157). Rzeczywistą poprawę losu chłopów zapowiedział dopiero uniwersał połaniecki (por. s. 159).<br><br>Zmiany zachodziły również w