zanotowano godnych uwagi ucieczek do kraju komunistycznego osób, które przyciągałby tamtejszy styl życia, podczas gdy pragnienie rozstania z komunizmem jest równie wyraźne w przypadku siedemdziesięcioletniego systemu sowieckiego, co czterdziestoletniego systemu w Polsce i piętnastoletniego w Wietnamie.<br> Ponadto, historyczne osiągnięcia komunizmu jako systemu organizacji społeczeństwa kryły w sobie bolesną dysproporcję między ogromem ofiar ludzkich, przemocą wyduszanych z narodu, a niektórymi z niezaprzeczalnych socjoekonomicznych korzyści, jakie dzięki temu uzyskano. Porównanie krajów komunistycznych i niekomunistycznych na podobnym etapie rozwoju socjoekonomicznego - jak Niemiec Wschodnich i Czechosłowacji z Niemcami Zachodnimi, Polski z Hiszpanią, Węgier i Jugosławii z Austrią i Włochami, oraz Chin z Indiami - wskazuje, że