ostatnim sejmie Królestwa rząd poszedł biskupom na rękę i wniósł następną z kolei nowelę, uwzględniającą postulaty kleru. Tym razem projekt odrzuciła izba. Broniąc swych przywilejów, odrzucając próby narzucenia sobie państwowej kontroli, Kościół szukał sojuszu z siłami reakcji, a przeciwstawiał się dążeniom wolnościowym narodu. Miało to w przyszłości zaważyć na stosunku opinii publicznej do Kościoła i duchowieństwa.<br><br>30. Opozycja liberalna<br><br>Przeciwko łamaniu prawa, swobód i godności narodowej podnosiła się opozycja kilku zróżnicowanych odcieni. Najbardziej umiarkowaną jej formę wyobrażał odsunięty od władzy Czartoryski, stały jeszcze zwolennik związku z Cesarstwem Rosyjskim, mimo to zaniepokojony, by gwałty Konstantego i matactwa Nowosilcowa nie doprowadziły Polaków do rozpaczy