z Rzecząpospolitą, że tworzyły z nią pewną wspólnotę kulturową, ale zarazem na tyle suwerenne, że mogły prowadzić własną i odrębną politykę religijną.<br>Elitę humanistyczną i różnowierczą nurtowała stale myśl powołania do życia nowej i ambitnej uczelni wyższej, zdolnej przeciwstawić się Akademii Krakowskiej. Stworzenie drugiej uczelni w stolicy kraju miało znakomity precedens francuski. W 1530 r. król Franciszek I założył instytucję konkurencyjną wobec konserwatywnej i scholastycznej Sorbony - Colle`ge de France. Podobne plany miał Jan Zamoyski. Gdy spełzły na niczym próby odnowienia starej krakowskiej uczelni w czasie pierwszego i drugiego bezkrólewia, Batory i Zamoyski, podówczas podkanclerzy, zamyślili założyć w Krakowie zakład naukowy