czy Joanny D'Arc to jednak co innego, niż ta sama Francja Napoleona czy Niemcy nazistowskie. Różnica ta ukaże się każdemu, komu niedostatecznym się wyda spojrzenie w historię jako na związek pewnych faktów. Co do mnie miałbym daleko idące zastrzeżenia, gdyby ktokolwiek, obserwując np. obecne pogromy Żydów, zechciał szukać dla nich precedensu w historii i znalazłszy go w czasach średniowiecznych choćby, położył pomiędzy tymi zjawiskami znak równania. Znane powiedzenie Lessingowskiego mędrca, że "wszystko to już było" nie jest tak bynajmniej oczywiste. I stosy z płonącymi czarownicami i heretykami, a lochy GPU czy gestapo, to duża różnica. Nie budzi we mnie entuzjazmu kongregacja