• Czy wiesz, że...
    EKLERKA
    Słowo eklerka powstało od rzeczownika ekler, zapożyczonego z francuskiego
    éclair, co znaczy ‛błyskawica’. W użyciu jest także forma eklerek, ale żeńska eklerka lepiej pasuje do nazw innych ciastek, jak napoleonka, bajaderka, stefanka czy wuzetka. Nasuwa się pytanie, która cecha eklerki sprawiła, że Francuzi nazwali ją błyskawicą – podobno jej budowa, dzięki której można to ciastko szybko zjeść. W brytyjskich slownikach wydawnictwa Chambers eklerka ma żartobliwą definicję: „a cake long in shape, but short in duration”. Po polsku brzmiałoby to: „ciastko o długim kształcie, ale krótkim życiu”.
    Mirosław Bańko
     
  • Łatwo pomylić
    HOŻY
    Pokusa używania w zapisie tego przymiotnika ch bierze się poniekąd stąd, że w wymowie jest identyczny z mnogim męskoosobowym przymiotnikiem chorzy, od którego jednak
    znaczeniowo jest bardzo odległy. Hoży jest właśnie zdrowy, nawet więcej niż zdrowy, co dałoby się lepiej usłyszeć, gdybyśmy wymawiali dźwięczne h zamiast bezdźwięcznego, szepcząco rozlazłego ch. Podobnie hu ha jest o wiele bardziej dziarskie od poczciwie ocieplającego chuchania.
    Jerzy Bralczyk
     
  • To ciekawe
    Piąte koło u wozu
    Czyli: ktoś czy coś, co zawadza, bo jest niepotrzebny (niepotrzebne). Wóz ma cztery koła, piąte
    nawet nie wiadomo gdzie miałoby się kręcić. Takie piąte koło jest zbyteczne – a tak mówimy nie tyle wtedy, gdy myślimy tylko o braku zastosowania, lecz raczej w poczuciu przeszkody. Piąte koło komplikuje sytuację, sprawia, że działamy mniej sprawnie. Taka kula u nogi. A skądinąd dziś wiemy, jak konieczne jest piąte, zapasowe koło. Lub choćby jego część.
    Jerzy Bralczyk
     
Słowo dnia: obrażać

Zagraj z nami!

Chcesz sprawdzić swoją znajomość języka?

Zagraj teraz

Zasady pisowni

17. [57] Użycie wielkiej litery w poezji oraz ze względów graficznych
17.1. Tradycyjnie w poezji wielką literę stawiano na początku każdego wersu. Tę tradycję odnajdujemy także w poezji współczesnej:
Nadzieja bywa, jeżeli ktoś wierzy,
Że ziemia nie jest snem, lecz żywym ciałem
I że wzrok, dotyk ani słuch nie kłamie
A wszystkie rzeczy, które tutaj znałem,
Są niby ogród, kiedy stoisz w bramie.
(C. Miłosz)
17.2. Użycie wielkiej litery w poezji polskiej zgodne z kryterium składniowym ma krótszą tradycję. W poniższych fragmentach wielką literę postawiono na początku utworów i po kropce, pytajniku oraz wykrzykniku, a więc w zgodzie z zasadami składniowo-intonacyjnymi:
Nic gruzy. Ale ująć
powietrze: tam formy rosną
z guseł i zaklęć — kołując —
coraz to bliższe. Mocno
w ręce spadają — nieznane,
czasem — niedokonane.
(K.K. Baczyński)
O, jakże są nieszczelne granice ludzkich państw!
Ile to chmur nad nimi bezkarnie przepływa,
ile piasków pustynnych przesypuje się z kraju do kraju,
ile górskich kamyków stacza się w cudze włości
w wyzywających podskokach!
Czy muszę tu wymieniać ptaka za ptakiem jak leci,
albo jak właśnie przysiada na opuszczonym szlabanie?
Niechby to nawet był wróbel — a już ma ogon ościenny,
choć dzióbek jeszcze tutejszy. W dodatku — ależ się wierci!
(W. Szymborska)
17.3. Niekiedy pomija się wielkie litery całkowicie lub daje tylko na początku utworu poetyckiego, rezygnując jednocześnie z użycia interpunkcji:
Zapomnijcie o nas
o naszym pokoleniu
żyjcie jak ludzie
zapomnijcie o nas
my zazdrościliśmy
roślinom i kamieniom
zazdrościliśmy psom
chciałbym być szczurem
mówiłem wtedy do niej
chciałabym nie być
chciałabym zasnąć
i zbudzić się po wojnie
mówiła z zamkniętymi oczami
zapomnijcie o nas
nie pytajcie o naszą młodość
zostawcie nas
(T. Różewicz)
17.4. W grafice bardzo różnie stosuje się wielkie i małe litery. W zgodzie z zasadami ortograficznymi umieszcza się wielką literę na początku nagłówków, tytułów książek itp.:
Kaprysy historii
Podróż dalekich przestrzeni
O Polsce i uniwersytetach
Słownik przypomnień
Wielka litera występuje również na początku podtytułu:
Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny
Marcowe gadanie. Komentarze do słów 1966–1971.
Przyjęte jest pisanie wielkimi literami całych wyrazów na kartach tytułowych książek, w tytułach rozdziałów, utworów poetyckich, artykułów prasowych, na afiszach, w tytułach filmów i sztuk teatralnych, imprez muzycznych i sportowych, reklamach:
DZIEJE LITERATUR EUROPEJSKICH
MAŁY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO
WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN
TEORETYCZNE I METODOLOGICZNE ASPEKTY ZMIAN W SYSTEMIE JĘZYKOWYM WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYZNY
Z CHŁOPA KRÓL
MUMINKI
CZŁOWIEK Z MARMURU
WESELE
RECITAL KRYSTIANA ZIMERMANA
HALOWY TURNIEJ PIŁKARSKI
SZANUJ ZIELEŃ
 
 
... >>

Zmieniają się czasy,
zmieniają się słowa

Zobacz w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, jak przez pół wieku zmieniło się słowo afera
Więcej słów
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego