pragnął jednej z nich na swój użytek. Bo zważ tylko: gdy odpowiem, że bez oparcia religijnego i metafizycznego człowiek jest rzeczywiście słowem wieloznacznym, gdy zatem przyjmuję prawo moralne istniejące poza mną, wieczne i niezmienne, gdzież tu miejsce na wątpienie, jeśli praca mojego umysłu i moje życie nie mają się stać przysłowiowym krokiem raka. Są ostatecznie problemy, na które trzeba odpowiedzieć bardzo wyraźnie "tak", albo "nie". Pamiętasz to miejsce z Biesów, kiedy młody Wierchowieński wyznaje, że w każdej chwili, gdy pragnie coś uczynić, głos jakiś podszeptuje mu, aby uczynił coś wręcz przeciwnego. Nie bez głębszej racji refleksja ta zafascynowała Gide'a, który nie