jest wyborem wolnym. Im doskonalszy jest umysł, tym bardziej jest on zdeterminowany do określonych wyborów.<br>Przeciwieństwo między Leibnizem a Spinozą jest jaskrawe, chociaż obydwaj są racjonalistami. Rozum, który dla pierwszego jest źródłem wolności, dla drugiego jest jej kresem. Z pewnością jednym z czynników opozycji jest różnica w pojmowaniu istoty owego "rozumu". U Spinozy natrafiamy na ideę racjonalności związaną z poznaniem typu geometrycznego: "W przyrodzie nie ma nic przypadkowego, ale wszystko z konieczności boskiej natury jest zdeterminowane do tego, aby istniało i działało w określony sposób". Także akty woli ludzkiej są zdeterminowane: &lt;page nr=136&gt; &lt;q&gt;"... one tryskają z człowieka z tą samą koniecznością, z jaką