poprzecznym kantem (poza tym gładkie) i ciemniejszą, wystającą piramidką; opadają w 2 lub w 3 roku.<br>Wyst. - góry pn.-zach. Afryki, pd. Europy i Azji Mn. Wielopostaciowy gatunek, z kilkoma rasami geograficznymi (podgatunkami), które różnią się przede wszystkim pokrojem i sztywnością igieł; w Polsce najczęściej uprawiany jest podgatunek austriacki, znacznie rzadziej - krymski (&lt;foreign lang="lat"&gt;Pinus nigra subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe&lt;/&gt;), z Krymu i pd.-zach. Azji, o igłach nieco szerszych i dłuższych pochewkach; oba te podgatunki mają szeroką, spłaszczoną koronę.<br>- - &lt;foreign lang="lat"&gt;subsp. nigra&lt;/&gt; - podgatunek austriacki; igły grube, sztywne i kłujące, szerokości 1,6­1,8 mm; pochewki do 16 mm dł.<br>Wyst. - pd.-zach