więc Ferdydurke miała także cechy powieści inicjacyjnej? I tego jednak Gombrowiczowi za mało, skoro zaopatrzył książkę w dwa komentarze. jeden z nich poważny, drugi zdaje się palinodią, odwołaniem czy ośmieszeniem autorskich wywodów! Gdzie prawda, skoro - wedle samego Gombrowicza - opowiastki te mają i nie mają wyjaśnić "w swej dziwnej łączności ostateczny sekretny sens dzieła"? (F 67, 183) Wszystko to może prowadzić do jednego tylko wniosku. Ferdydurke, proponując kilka własnych lektur równocześnie, przedstawia się jako twór jednorazowy i jedyny w swoim rodzaju. Właśnie dlatego, że został ulepiony z gatunków dobrze znanych i zadomowionych w powieściowej tradycji. Gombrowicz zdaje się je po kolei przywoływać