Józef II Szermierze polskiego oświecenia i tak zresztą nie naśladowali ślepo wzorów austriackich, gdzie system rządów, zwany "józefinizmem" wprowadził kontrolę państwa nad Kościołem. Zyskał on nazwę od cesarza Józefa II, który doprowadził tę kontrolę do perfekcji, ocierającej się miejscami o śmieszność. Nie tylko bowiem zniesiono wiele klasztorów oraz zakazano składania ślubów zakonnych przed ukończeniem dwudziestego czwartego roku życia, ale i ingerowano w sposób odprawiania nabożeństw (Józef II polecił, aby w czasie mszy świętej paliło się na ołtarzu tylko sześć świec!). Duchowieństwo zostało gruntownie pouczone o sposobie udzielania sakramentów, granice diecezji, a nawet dekanatów i parafii cesarz zmieniał często i z wyraźnym upodobaniem