charakter parareligijny, dostrzegają jego istnienie już w czasach Lutra i Kalwina. Kropotkin dopatrywał się anarchizmu w działaniach mas ludowych podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Koncepcja ta zakładała, że ruch anarchistyczny nie potrzebował inspiracji z zewnątrz, że był spontanicznym, samodzielnym "odkryciem" mas. Wielu innych anarchistów, przede wszystkim zaś Nettlau, z którymi Kropotkin spierał się zawzięcie w tej sprawie, rolę sojusznika przypisywało ideologii libertarnej trafiającej na podatną glebę. Powoływano się na przykład Hiszpanii, gdzie wysłany przez Bakunina jesienią 1868 r. Giuseppe Fanelli potrafił - nie znając języka hiszpańskiego - błyskawicznie pozyskać dla "sprawy" tysiące zwolenników, a także Włoch i Jury, gdzie impuls wyjściowy dał osobiście sam Bakunin