Stosunek Kościoła do języków narodowych używanych w nabożeństwie czy towarzyszących nabożeństwu (kazanie, pieśń, modlitwa) nie był bynajmniej stosunkiem po prostu wrogim. Można by ten stosunek określić raczej jako rezultat gry między potrzebami uniwersalizmu i strzeżeniem depozytu wiary a koniecznością dotarcia do wiernych w mowie dla nich zrozumiałej. Stąd postanowienia, aby spowiedź powszechną odbywano po polsku, by na urzędy kościelne powoływano duchownych znających język kraju (synod w Łęczycy, postanowienie arcybiskupa Jakuba Świnki z 1285 r.), aby księża odmawiali z ludem i wyjaśniali ludowi po polsku Ojcze nasz, Pozdrowienie Anielskie i Wierzę w Boga.<br>Powodem konfliktu między łaciną i polszczyzną w XV i XVI