doświadczeniem. A doświadczenie ostatnich lat trzydziestu nie jest z gatunku tych, które nie pozostawiają żadnych śladów. Powtarzam - jest to praca zasadnicza, nowa praca od podstaw, zupełna rewizja idej, a nie tylko ich zastosowań. Gdyż na nic się nie zda wytrwały trud najlepszych nawet kaznodziejów, jeżeli obok rozwijają się i szerzą swobodnie swoje poglądy złe duchy zbiorowości, jakiś Nietzsche, jakiś Sorel czy André Gide, a Bergson czy Freud obracają w proszek powagę ludzkiego rozumu, gdy liberalna pobłażliwość zezwala na rozkwitanie najbardziej złowrogich doktryn, sprzecznych z elementarnymi wymogami sumienia. Praca, o jakiej mówię, nie doprowadzi w ostatecznym wyniku - i nie powinna - ani do