w Prusach, Francji, Włoszech, Belgii - a więc w krajach, w których anarchizm odegrał rolę niepoślednią. Niechętną reakcję grup społecznych nie mających bezpośredniego udziału we władzy łagodziła przez jakiś czas rosnąca demokratyzacja stosunków wewnętrznych. Pojawienie się pod koniec XIX w. ruchu anarchistycznego w Szwajcarii, Francji czy we Włoszech można potraktować jako symptom narastającego rozczarowania do demokracji niektórych upośledzonych społecznie środowisk. Obwarowane cenzusem wybory i konkurujące ze sobą zawzięcie partie polityczne niczego w ich życiu nie zmieniały. Państwo miało minimalny wpływ na warunki w jakich żyły i ich sytuację ekonomiczną. Jawiło im się wyłącznie pod postacią policjanta, komisji poborowej i poborcy podatkowego; wydało