Jeśli wyciągano szable na sejmikach czy w kole rycerskim, to jedynie w obronie racji politycznych, a nie wyznaniowych (wśród zwolenników wyboru arcykatolickich Habsburgów na tron Rzeczypospolitej znajdujemy na przykład wielu protestantów). Zaiste, apele księdza podkanclerzego Piotra Myszkowskiego, który na sejmie 1565 r. nawoływał: "rozumienie różne Pisma Świętego niech miłości nie targa między nami", padały na wyjątkowo pomyślny i urodzajny grunt.<br><br>Istniało co prawda dość rozbudowane szkolnictwo różnowiercze, ale szlachta protestancka chętnie posyłała swoje potomstwo również i do kolegiów jezuickich, które rychło zdobyły u niej duże uznanie. Typografie kalwińskie czy ariańskie tłoczyły także dzieła autorów katolickich (i vice versa). Zawierano małżeństwa mieszane