na kulturę rycerską, która wzbogaciła się wówczas o zaczerpnięty z Zachodu obyczaj dworski nakazujący wytworność w obejściu i szacunek wobec dam. Pod jego wpływem zmieniła się także moda. Książęta i możni nosili długie, udrapowane w fałdy płaszcze, podbite złotolitym jedwabiem lub drogim futrem. Ich żony zaś wdziewały suknie z kosztownych tkanin o rozciętych rękawach sięgających ziemi.<br><br>W XII i XIII w. nastąpił znaczny rozwój oświaty. Poza szkołami katedralnymi i klasztornymi powstała sieć szkół parafialnych, a wiedzę szerzyli także wędrujący po kraju kaznodzieje franciszkańscy i dominikańscy. Uczono sztuki czytania i pisania po łacinie, a także gramatyki, retoryki, dialektyki (trivium) i muzyki, arytmetyki