obieg, trzeci obieg - literatura "państwowa", "dysydencka", "emigracyjna" - wszystkie posiadały mniej lub więcej wyraźne, choć przekraczalne, granice, rządziły się sobie właściwymi systemami wartości, dysponowały ośrodkami opiniotwórczymi, własnymi elitami, czasopismami, wydawnictwami, wytwarzały swoiste hierarchie ważności zjawisk i osób.<br>Istnienie odrębnych "państw literatury" odbijało stan rozwarstwienia społeczeństwa, które organizowało się wokół różnych ośrodków tworzenia i propagowania wartości.<br>Stan ten zdawał się być źródłem cierpień, ale przynosił też z sobą zbawczą określoność ideologicznych opcji, wyraźny obraz przyjaciela i wroga.<br>I cóż stąd, że w walce pisarzom niejednaki przysługiwał oręż, że Barańczak nacierał na Bratnego jedynie własnym piórem, Bratnego zaś przed Barańczakiem broniła cenzura, milicja i